ادامه از قبل

تمدن آشور

     زندگی  اقتصادی مردم آشور با مردم بابل تفاوت فراوانی نداشته، چه ساکنان این دو ناحیه، درواقع،

ساکنان شمال و جنوب فرهنگ و تمدن واحدی بوده اند. مهمترین اختلاف آشور و بابل در آن است که

مردم بابل بیشتر به بازرگانی اشتغال داشتند، و آشوریان بیشتر به کار کشاورزی می پرداختند؛

ثروتمندان بابلی غالباً تاجر بودند،

 ولی اکثر ثروتمندان آشوری صاحبان املاک بزرگ بودند و شخصاً

ادارة زمینهای وسیع خود را برعهده می گرفتند و، مانند رومیان که پس از ایشان آمدند، به کسانی که

از راه ارزان خریدن و گران فروختن ثروتمند می شوند به چشم حقارت می نگریستند. دو نهر دجله و

فرات بر زمینهای هر دو کشور جاری بود و خوراک مردم از آنها به دست می آمد؛ سدبندی و

ترعه سازی، برای نگاهداری زیادی آب و تقسیم آن، وشادوفهایی که با آن آب را از نهرها بالا می آوردند، درهردو جا به یک شکل بود؛ در شمال و جنوب محصولات مشابهی، مانند گندم و جو و ارزن و کنجد کشت و زرع میشد. در شهرهای هردو ناحیه فعالیتهای صنعتی با یکدیگر شباهت داشت؛ در هردو کشور ترتیب واحدی برای وزن کردن وکیل کردن و سنجیدن کالاهایی که با یکدیگر مبادله می شد به کار می رفت؛ اگر چه نینوا، و شهرهای بزرگ دیگر آشور، به اندازه ای در شمال واقع شده بود که نمی توانست عنوان مرکز بزرگ بازرگانی پیدا کند، ثروتهای هنگفتی که سلاطین آشور به این شهرها می آوردند سبب آن بود که جریان امور بازرگانی و صنعتی در آنهارونقی داشته باشد. فلزات از داخل کشور استخراج می شد، یا آنها را از

خارج به مقدار زیاد وارد می کردند؛ در حوالی سال 700 ق م، آهن، به جای مفرغ عنوان فلز اساسی

در صناعت و ساختن ساز و برگ جنگی آشور را پیدا کرد.

     گداختن فلزات و ساختن شیشه و رنگ کردن پارچه و لعاب دادن سفال در آشور رایج بود؛ آراستن و پیراستن خانه های آشوری به صورتی بود که خانه های اروپا، پیش از انقلاب صنعتی، چنان صورتی را داشت. در زمانسناخریب آبراه های ساختند که آب را از پنجاه کیلومتری به شهر نینوا می بر روی پایه می برد(33)شش پادشاه جنگاور و نیرومند آشور بزرگترین سازندگان آن سرزمین نیز بوده اند. تیگلت - پیلسر اول داخل آن را مانند گنبد » : معابد آشور را از نو با سنگ ساخت و دربارة یکی از آنها گفته شده است که آسمان درخشان ساخته، و دیوارهای آن را با شکوه ستارگانی که طالع می شوند آراسته، و به معابد روشنی و شکوه بخشیده است .

     آسور نصیرپال دوم، در کالح، قصر بزرگی از آجر با نمای سنگی ساخت و آن را با نقش برجسته هایی حاکی از ستایش تقوا و جنگاوری آراست.رسام، در نزدیکی همین محل در بلاوات، ویرانه های بنای دیگری را اکتشافکرده و در آن دو در بزرگ مفرغی بسیار خوش ساخت به دست آورده است. سارگن دوم با ساختن کاخ بزرگی در دورشروکین (یعنی کاخ سارگن)، در نزدیکی خرساباد کنونی، نام خود را به یادگار گذاشت. در دو طرف مدخلاین کاخ مجسمه های گاوهای بالداری قرار داشت؛ دیوارهای آن را نقش برجسته ها و

آجرهای لعابدار براقی پوشانده بود در این کاخ بزرگ ؛ تالارهای آن را مبلها و اثاثة خوش ساخت و مجسمه های باشکوه زینت می داده، هرگاه که این شاه در جنگی پیروز می شده اسیران را به کار کردن و ساخت کاخ خود وادار می نموده است.(34)

تمدن مصر

     تنها چیزی که می توانیم بگوییم این است که ما ترجیح می دهیم که مدنیت بابل و آشور از سومر و اکد منشعب، یا لااقل به وسیلة آن بارور شده باشد. در مورد زبان و لغت باید گفت که ارتباط میان زبانهای بابلی وآشوری از یک طرف و زبان سومری از طرف دیگر مانند ارتباطی است که میان دو زبان فرانسوی و ایتالیایی از یک سو و زبان لاتینی از سوی دیگر وجود دارد، در فرهنگ و تمدن مصر عوامل و عناصر فراوانی از فرهنگ بین النهرینوجود داشته باشد.

     چنان به نظر می رسد که خطنویسی تصویری مصر، مربوط به دورة پیش از سلسله های سلاطین، از بلاد سومری به آن سرزمین رسیده باشد.از چرخ کوزه گری پیش از سلسلة چهارم در مصر خبری نیست،

در صورتی که این چرخ مدتها دستگاه با ارابه و چرخ ارابه در یک زمان از بین النهرین به مصر انتقال یافته باشد. سرگرزهای جنگی مصری قدیم با نظیر بابلی آن بسیار شبیه است. در میان آثار مصری مربوط به دورة پیشازسلسله ها، که در جبل الاراک به دست آمده، کاردی از سنگ چخماق است که ساخت زیبایی دارد و بر آن نقشهایی است که، از حیث موضوع و سبک، با نقشهای بین النهرین شبیه است (35)

     ظاهراً صناعت درباختر آسیا ایجاد شده و سپس از آنجا به مصر انتقال یافته است. نخستین مهندسی معماری مصر به مهندسی بین النهرین شباهت دارد؛ از آن جهت که، برای تزیین دیوارهای آجری، در آنها نیز نقشهای فرورفته به کار می رفته است. سفالهای دورة پیش از سلسلة سلاطین مصر، و مجسمه های کوچک و

موضوعات تزیینی آنها، در بسیاری از نمونه ها، شبیه نظایر آنها در بین النهرین است، یا بدون شک با

آن ارتباط فراوان دارد. در میان آثار مصریی که از آن زمان به جای مانده مجسمه های کوچکی از

خدایان است که اصل آسیایی آنها آشکارا دیده می شود. در زمانی که به حکایت تمام، ظواهر تمدن

مصری در آغاز پیدایش خود بود، هنرمندان شهر اور مجسمه هایی می ساختند و نقشهایی بر آنها

می کشیدند که، خود، نمایندة آن بود که مدت درازی از پیدایش این دو هنر در سومر می گذرد.

این شکستی برای مصر نیست که پیشی تمدن را در بلاد سومر اعتراف کند، چه ریشه ها و عناصری

که نیل از دجله و فرات گرفته، هر چه باشد، رشد و ترقی کرده و بارور شده و تمدن خاص و خالص

مصری از آن بیرون آمده است، که بدون شک ثروتمندترین و بلندآوازترین و نیرومندترین فرهنگ و

تمدن شناخته شده در تاریخ است؛ تمدن مصری زیبایی و لطف خاصی دارد که فرهنگ و تمدن خام و

ابتدایی سومر هیچ قابل مقایسه با آن نیست، و حتی تمدن یونان و روم نیز از آن تجاوز نمی کند.

آنچه بیش از این احتمال و امکان دارد آن است که پاره هایی معین از تمدن مصری از سومر و بابل

سرچشمه گرفته باشد. این را می دانیم که ارتباطات بازرگانی میان بین النهرین و مصر وجود داشته که

مخصوصاً از راه ترعة سوئز صورت می گرفته، و شاید برای این ارتباط و انتقال کالا، از نهرهایی

که پیش از این از سرزمین مصر در دریای سرخ می ریخته نیز استفاده می شد. یک نظر به نقشة

جغرافیا بخوبی آشکار می سازد که چرا مصر، در طول تاریخ شناختة خود، بیش از آنکه به افریقا

منسوب باشد، در جزو آسیای باختری به شمار می آمده است. تجارت و مبادلات فرهنگی بآسانی میان

بین النهرین و مصر امکان پذیر بوده، ولی چون به نیل می رسیدند، صحرا در قسمت باختر، و

آبشارهای نیل در قسمت جنوب، مانع بوده است که مصر با سایر قسمتهای افریقا ارتباط پیدا کند.

بنابراین، طبیعی چنان است که در فرهنگ و تمدن مصر عوامل و عناصر فراوانی از فرهنگ

بین النهرین وجود داشته باشد.(36)

 کشاورزی

ادامه دارد...