خویشاوندى على(ع) با رسول الله(ص)

افزون بر پیوند برادرى قرآن ارتباط و پیوند انسان‏ها را از دو راه مطرح مى‏نماید یکى ولادت دیگرى از راه پیوند ازدواج:(هو الذى خلق من الماء بشرا و جعله نسبا و صهرا) ⁽¹⁾ «او آن خدایى است که بشر را از آب(نطفه)آفرید و بین آن پیوند خویشاوندى و ازدواج برقرار نمود».وابستگى به خاندان فضیلت مانند رسول الله صلى الله علیه و آله از این دو راه به بهترین و نزدیک‏ترین شیوه در على علیه السلام جلوه‏گر شده است.زیرا از لحاظ خویشاوندى على بن ابى طالب پسر عموى رسول الله صلى الله علیه و آله مى‏باشد،آن هم به گونه‏اى که پدران آنها هم از جانب پدر و هم مادر یکى بوده‏اند.یعنى ده پسر عبد المطلب از همسران گوناگون بودند اما عبد الله علیه السلام و عبد مناف و زبیر از یک مادر یعنى فاطمه عمرو بن عائذ ⁽²⁾ ،دیگر برادران از مادر جدا بودند.

از جانب دیگر على‏«صهر النبى‏»است و همسر تنها یادگار بى‏همتاى رسول الله صلى الله علیه و آله یعنى فاطمه زهرا سیدة نساء العالمین علیها السلام.افضل از همگان و حتى افضل از انبیاء اولو العزم مى‏باشد.على داماد معمولى براى رسول الله صلى الله علیه و آله نیست.على فردى است که اگر نبود براى فاطمه همتا وجود نداشت تا با وى ازدواج کند و این فضیلت‏بزرگى است که تنها نصیب على علیه السلام است.همان برترى و فضیلتى که دیگران همواره به آن غبطه مى‏ورزیدند و نمى‏توانستنداین فضیلت را کتمان کنند چنانکه اعتراف عمربن خطاب در این باره گذشت که از جمله فضایل على همتاى فاطمه بودن و اسکان در مسجد مى‏باشد. ⁽³⁾ .على به این قرابت و خویشاوندى و اصالت‏خانوادگى خویش افتخار مى‏کند،در جواب معاویه مى‏نگارد:مهاجر و انصار بسیار شهید تقدیم اسلام نموده‏اند،لیکن وقتى از خاندان ما مانند«حمزه‏»شهید مى‏شود«سید الشهداء»عنوان مى‏گیرد و در نماز وى 70 تکبیر گفته مى‏شود.و هنگامى که از ما مانند جعفر دست‏هایش قطع شده به شهادت مى‏رسد،دو بال بهشتى نصیب او مى‏گردد که:الطیار فى الجنة و ذو الجناحین.

آنگاه مى‏فرماید:

از خاندان ما پیامبر مبعوث مى‏شود از خاندان شما تکذیب کننده نبوت،که منظور ابو جهل مى‏تواند باشد.از خاندان ما اسد الله،(حمزه منظور است)از خاندان شما اسد الاحلاف پدید مى‏آید.(منظور اسد بن عبد العزى است که عده‏اى در مقابل با بنى قصى هم پیمان شدند)از خاندان ما سروران جوانان بهشت(حسنین منظور است)از خاندان شما صبیة النار.(بنى مروان یا فرزندان عقبة بن ابى معیط)از خاندان ما بهترین زنان عالم(فاطمه علیها السلام)از خاندان شما حمالة الحطب(منظور ام جمیل خواهر ابو سفیان و عمه معاویه است دختر حارث بن عبد المطلب) ⁽⁴⁾ .

و نیز در بیان نسبت و قرابت‏خویش در جواب معاویه مى‏فرماید:و لکن لیس امیة کهاشم و لا حرب کعبد المطلب و لا ابو سفیان کابى طالب و لا الهاجر کالطلیق‏و لا الصریح کاللصیق...«امیه مانند هاشم نیست و حرب(پدر ابو سفیان)مانند عبد المطلب نیست و ابو سفیان مانند ابو طالب نمى‏باشد و کسى که در راه اسلام هجرت نموده است(منظور خود حضرت است)با کسى که اسیر شده و آزاد گردیده است(منظور معاویه است)نیست.و کسى که نسب شفاف و روشن و حقیقى دارد با کسى که خود را ملحق نموده است،همانند نیستند.»(منظور امیه است)که بنى امیه به وى منسوب هستند.امیه در واقع پسر عبد الشمس نیست‏بلکه پسر خوانده ایشان است.(معاویه بن ابى سفیان بن حرب بن امیة بن عبد الشمس بن عبد مناف...)وى غلام و برده رومى بوده است وقتى عبد شمس وى را زیرک و هوشمند یافت آزاد کرد و پسر خوانده خویش قرار داد که روش عرب بود.) در هر صورت معاویه از طریق پدر به قریش متصل نمى‏شود ⁽⁵⁾ زیرا قریش قبله‏اى است که از نضر بن کنانه جد دوازدهم رسول الله صلى الله علیه و آله شروع مى‏شود. ⁽⁶⁾

این قرابت نسبى آن هم قرابت نسبى على و با رسول الله صلى الله علیه و آله مى‏باشد،که خود به این فضیلت در خطبه قاصعه افتخار مى‏کند و مى‏فرماید:و قد علمتم موضعى من رسول الله صلى الله علیه و آله بالقرابة القریبة و المنزلة الخصیصة.⁽⁷⁾ «شما به خویشاوندى و موقعیت ممتاز من نسبت‏به رسول الله صلى الله علیه و آله به خوبى آگاهید.»این دو قرابت افزون به مصاحبت همواره على علیه السلام با رسول الله صلى الله علیه و آله مى‏باشد،که از زمان کودکى در دامن رسول الله صلى الله علیه و آله قرار گرفت و در طول عمر 63 ساله‏اش حدود 30 سال ملازم رسول الله صلى الله علیه و آله بود.و افزون بر پیوند برادرى‏رسول الله صلى الله علیه و آله با على است.

پى‏نوشتها:

1.فرقان،54.

2.سیره ابن هشام،ج 1،ص 237.نهج البلاغه ابن میثم،ج 2،ص 276.

3.تاریخ الخلفاء،ص 204.منظور از اسکان در مسجد این است که درهاى حجره‏هاى عده‏اى از اصحاب رسول الله صلى الله علیه و آله به مسجد باز مى‏شد و رفت و آمد به داخل حجره از مسجد انجام مى‏گرفت،که به دستور رسول الله صلى الله علیه و آله و وحى درها همه بسته شد.تنها درى که بسته نشد در خانه على و فاطمه علیها السلام بود.

4.نهج البلاغه صبحى الصالح،نامه 28،ص 386.نهج البلاغه ابن میثم،ج 2،ص 352.

5.سفینة البحار،ج 1،ص 46.

6.مستمسک العروة الوثقى،ج 3،ص 129.البته قریشى بودن فرد در زمان کنونى در صورتى احراز مى‏شود که علوى نسب باشد،و یا نسبش به بنى عباس متصل گردد.تداوم نسل سایر قبایل قریش محرز نیست.

7.نهج البلاغه صبحى الصالح،خ 192،ص 300.

امام على(ع) الگوى زندگى صفحه 83

حبیب الله احمدى