ساقى حوض کوثر

وصف حوض و منزلت امیر مؤمنان علیه السلام در کنار آن

شیخ صدوق رحمه الله گوید:اعتقاد ما درباره حوض آن است که آن حق است،و پهناى آن به فاصله میان أیله و صنعاء ⁽¹⁾ است،و آن حوض پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم است و در آن جامهایى به تعداد ستارگان آسمان قرار دارد،و سرپرست و مسئول آن در روز قیامت امیر مؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام است که دوستانش را از آن سیراب و دشمنانش را از آن دور مى‏سازد،هر که جرعه‏اى از آن بنوشد هیچ گاه تشنه نخواهد گشت ⁽²⁾ .

1ـابو ایوب انصارى گوید:نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بودم و از آن حضرت درباره حوض سؤال شد،فرمود:اینک که درباره حوض از من پرسیدید شما را از آن خبر دهم:حوض چیزى است که خداوند از میان پیامبران مرا بدان گرامى داشته است،عرض آن به فاصله میان ایله و صنعاء است،دو نهر از آب در آن مى‏ریزد،آبش از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر،بسترش از مشک خوشبوست و سنگریزه‏هایش در و یاقوت است.پروردگارم شرط کرده است که کسى به آن‏وارد نشود مگر آنان که داراى نیتهایى درست و دلهایى پاکند،آنان که در حال توانگرى و فراخ دستى حقوقى را که بر عهده دارند مى‏پردازند و در حال نیاز و تنگدستى حق قانونى خود را نمى‏گیرند،و پس از من تسلیم وصى من خواهند بود.آن گاه وصى من غیر شیعیان خود را از آن دور مى‏کند همان گونه که آدمى شتر گر را از میان شترهاى خود دور مى‏سازد. ⁽³⁾

2ـعبد الله بن عباس گوید:چون سوره کوثر بر رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم نازل شد،على بن ابى طالب به آن حضرت گفت:اى رسول خدا،کوثر چیست؟فرمود:نهرى است که خداوند مرا بدان گرامى داشته است.على گفت:اى رسول خدا،این نهر شریفى است،آن را براى ما توصیف کن.فرمود:آرى اى على،کوثر نهرى است که در زیر عرش خدا جارى مى‏شود،آبش از شیر سفیدتر،از عسل شیرین‏تر و از کره نرم‏تر،سنگریزه‏هایش زبرجد و یاقوت و مرجان،گیاههایش زعفران و خاکش مشک خوشبو،و اساس و بنیانش زیر عرش خداست.آن گاه رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم دست بر پهلوى على امیر مؤمنان علیه السلام زد و فرمود:اى على،این نهر از آن من و تو و از آن دوستان تو پس از من است. ⁽⁴⁾

3ـرسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در حدیثى طولانى فرمود:اى على،تو نخستین کسى هستى که با من از زمین بیرون مى‏آیى‏[و تو نخستین کسى هستى که با من برانگیخته مى‏شوى‏]،و تو نخستین کسى هستى که با من از صراط مى‏گذرى،و پروردگار بزرگ من به عزت خود سوگند خورده که کسى از گردنه صراط عبور نکند مگر آن که سند ولایت تو و ولایت امامان از اولاد تو را همراه داشته باشد،و تو نخستین کسى هستى که بر حوض من وارد مى‏شوى،دوستانت را از آن‏سیراب مى‏سازى و دشمنانت را از آن مى‏رانى،و تو یار و همراه منى آن گاه که در مقام محمود (مقام شفاعت) بایستم،ما درباره دوستانمان شفاعت مى‏کنیم و شفاعت ما درباره آنان پذیرفته مى‏شود.و تو نخستین کسى هستى که داخل بهشت مى‏شوى در حالى که پرچم مرا به دست دارى و آن لواى حمد است که هفتاد شکاف دارد و هر شکافى پهناورتر از خورشید و ماه است،و تو صاحب درخت طوبى در بهشت هستى که تنه‏اش در خانه تو و شاخه‏هایش در خانه شیعیان و دوستان توست . ⁽⁵⁾

4ـابو الأسود دئلى از پدرش روایت کرده که گفت:از امیر مؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام شنیدم که مى‏فرمود:به خدا سوگند که با همین دو دست کوتاه خود دشمنانمان را از حوض رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم دور مى‏سازم،و دوستانمان بدان در مى‏آیند. ⁽⁶⁾

5ـو نیز فرمود:من با رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و خاندانم بر سر حوض قرار داریم،پس هر که خواستار ماست باید گفتار ما را بگیرد و مانند ما عمل کند،زیرا هر خاندانى برگزیده‏اى دارد و ما را نیز برگزیدگانى است،و ما را شفاعتى است و دوستان ما را نیز شفاعتى است،پس براى دیدار ما بر سر حوض با هم رقابت کنید،که ما دشمنانمان را از آن مى‏رانیم و دوستان و اولیاى خود را از آن سیراب مى‏کنیم،هر که جرعه‏اى از آن بنوشد هرگز تشنه نخواهد شد،دو نهر از بهشت در حوض ما سرازیر مى‏شود،یکى از تسنیم و دیگرى از آب زلال و گوارا،بر لبه آن زعفران روییده و سنگریزه‏اش لؤلؤ است و آن کوثر نام دارد. ⁽⁷⁾

6ـرسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:اى على،تو برادر،وزیر و صاحب لواى من دردنیا و آخرت و صاحب حوض من هستى،هر که تو را دوست بدارد مرا دوست داشته،و هر که تو را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است. ⁽⁸⁾

7ـعبد الرحمن بن قیس رحبى گوید:با امیر مؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام بر در قصر (دار الاماره) نشسته بودم که نور خورشید آن حضرت را وادار کرد تا در سایه دیوار قصر پناه گیرد،همین که برخاست تا داخل شود مردى از قبیله همدان دامن حضرتش را گرفت و گفت :اى امیر مؤمنان،مرا حدیثى جامع گو تا خداوند مرا بدان سودى رساند.فرمود:مگر درباره من حدیث بسیارى وجود ندارد؟ ⁽⁹⁾ یا:مگر این سودمندى در احادیث بسیارى نیست؟) گفت:چرا،ولى مرا حدیثى گو که خداوند بدان سودم رساند.

فرمود:دوستم رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم مرا فرمود که:من و شیعیانم وارد حوض مى‏شویم و سیراب و روسپید بیرون مى‏شویم،و دشمنانمان تشنه لب و روسیاه وارد مى‏گردند .این را داشته باش که مشتى از خروار است،تو با همان کسى که دوستش مى‏دارى خواهى بود و همان را که به دست آورده‏اى خواهى داشت،اى برادر همدانى رهایم ساز.این را فرمود و داخل قصر شد. ⁽¹⁰⁾

8ـمردى از منافقان به حضرت رضا علیه السلام گفت:برخى از شیعیان شما بى‏باکانه در کوچه و بازار شراب مى‏خورند!و دیگرى سر راه بر حضرت گرفت و گفت:برخى از شیعیان شما شراب مى‏خورند !چهره حضرت از روى شرم عرق کرد،سپس فرمود:خداوند گرامى‏تر از آن است که گرمى شراب را با دوستى ما خاندان در دل مؤمن جمع آورد،آن گاه لختى صبر کرده و فرمود:و اگر یکى از آنها بدین نکبت گرفتار شد و چنین کرد بى شک پروردگارى مهربان،پیامبرى‏دلسوز،امامى شناسا بر سر حوض و سرورانى براى شفاعت ایستاده را براى خود خواهد یافت. ⁽¹¹⁾

9ـرسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:پنج چیز درباره على به من داده شده که از دنیا و هر چه در آن است نزد من بهتر است:1ـاو در برابر خدا دور دارنده (یا:در برابر خدا به رو در افتاده) است تا خداوند از حساب آفریدگان فارغ شود.2ـلواى حمد به دست اوست و از آدم گرفته به بعد همه در زیر آن قرار دارند.3ـاو بر سر حوض مى‏ایستد و هر که را از امت من‏[به ولایت‏]بشناسد سیراب مى‏سازد.4ـاوست که‏[پس از مرگ‏]عورت مرا مى‏پوشاند و مرا به خداوند مى‏سپارد.5ـمن هیچ بر او بیم ندارم که بعد از ازدواج دامن بیالاید،و پس از ایمان به کفر گراید. ⁽¹²⁾

10ـاز على علیه السلام روایت است که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:تو نخستین کسى هستى که به بهشت مى‏روى.گفتم:اى رسول خدا،پیش از شما به بهشت مى‏روم؟فرمود:آرى،زیرا تو در آخرت پرچمدار منى چنانکه در دنیا پرچمدار من هستى،و همیشه پرچمدار پیشاپیش حرکت مى‏کند.سپس فرمود:اى على،گویى تو را مى‏بینم که پرچم مرا که لواى حمد است به دست دارى و داخل بهشت شده‏اى،و از آدم گرفته به بعد در زیر آن قرار دارند. ⁽¹³⁾

پى‏نوشتها:

1ـآیله شهرى است در ساحل بحر قلزم،و صنعاء نام دو جاست یکى در یمن و دیگرى در دمشق.باید دانست که این تعبیر براى نشان دادن بزرگى آن است نه اندازه دقیق آن.

2ـبحار الانوار 8/27 به نقل از رساله اعتقادات صدوق.

3ـبحار الانوار 8/ .28

4ـهمان/ .18

5ـبحار الانوار 39/ .211

6ـهمان/212.و نظیر آن:همان/ .216

7ـتفسیر صافى 5/ .301

8ـبحار الانوار 39/ .216

9ـبنا بر نسخه‏اى دیگر:مگر احادیث بسیارى در اختیار ندارى؟

10ـامالى شیخ طوسى 1/ .150

11ـعلم الیقین 2/ .603

12ـبحار الانوار 39/ .219

13ـهمان/217.و در ص 213 از پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم آورده است که:آدم و همه خلق خدا در روز قیامت در سایه پرچم من قرار دارند.

امام على بن ابى‏طالب(ع) ص 567

احمد رحمانى همدانى