همه ساله با فرا رسیدن پانزدهم ماه عبری نیسان در فصل بهار یهودیان سراسر جهان با برگزاری یکی از مهمترین اعیاد مذهبی خود یعنی عید «پسح» خروج از مصر و آزادی اجداد خود را یادآوری میکنند. آغاز این عید هشت روزه دینی، در دو شب اول با چیدن سفره مخصوص و اجری مراسم، طبق ترتیب ذکر شده در کتاب «هگادا» (شامل شرح مراسم این شب وقیع خروج از مصر) برگزار میشود. این مراسم شامل چندین مرحله است که مفسرین دلیل متعددی برای هر یک ذکر کردهاند. در این مختصر مفاهیم و نشانههی هر مرحله عنوان میشود:
قدش (تقدیس) همانند شبهی شنبه و سیر اعیاد شروع مراسم سفره بزرگ خانواده براخی (دعا) یائین میگویند و کلیه افراد خانواده پیاله اول را مینوشند.
«ین مرحله نشانگر شادی و سرور به خاطر اجراء فرمان خدا است»
اورحص (طهارت دستها) دستها را شسته ولی براخی «عل نطیلت یادئیم» را نمیگوئیم.
«طبق یهی از کتاب یشعیی نبی فصل 1 یه 16 اشاره است به طهارت قلبها»
کرپس (خوردن کرفس) کرفس را در سرکه یا آب نمک فرو میبریم و براخی (دعا) هاداما میگوئیم و میخوریم.
«سبزی سمبل تجدید حیات نباتات در آغاز فصل بهار است. که اشارهی است به شروع حیات نوین بنیاسرائیل پس از آزادی که آن هم در فصل بهار بود»
یحص (نصف کردن مصا یا نان فطیر) از سه مصی نشانهدار وسطی را گرفته و آن را نصف میکنیم، نصف بیشتر آن ر برای «افیقومن» پنهان کرده و نصف دیگر آن را بین دو مصا قرار میدهیم.
«دلیل معمول این کار برانگیختن سؤال برای کودکان حاضر بر سر سفره و اشتیاق آنه برای دنبال کردن مراسم است...»
گفتگوی وقیع خروج بنیاسرائیل از مصر) پس از خواندن (هالحما) «با دست گرفتن مصا در دست» «هگادا» را (موضوع خروج از مصر) شروع میکنیم و موقع رسیدن به «هی شعامداه» سفرهی روی چیزهی چیده شده در سفره پهن میکنیم و موقع «دینو» آن را برمیداریم و در آخر «گائل یسرائل» پیاله دوم را مینوشیم».
«ین بخش هدف اصلی مراسم است که یکی از صوابهی بزرگ کلیمیان است که سعی میشود با دقت در این شب انجام شود».
رحصا (شستن دستها قبل از صرف شام) دستها نطیلا گرفته (شسته) و قبل از خشک کردن آن براخی «عل نطیلت یادئیم» میگوییم.
«ین بخش دومین طهارت دستها را دربردارد طبق روال معمول قبل از غذا دستها با ترتیب خاص طاهر میشوند».
موصی مصا (گفتن براخی «دعا» نان فطیر) سه مصا را در دست گرفته براخی هموصی میخوانیم. مصی زیرین را رها کرده و از دو تی باقی مانده تقسیم میکنیم و قبل از خوردن براخی «عَل اخیلت مصا» را میگوئیم و میخوریم.
«عبارت موصی مصا به معنی خارج کردن و آشکار کردن نان فطیر است و این بخش جزء احکام معمول یهود است که قبل از خوردن نان بر آن براخا (دعا) میخوانند».
مارُور (سبزی تلخ) مقداری کاهو یا سبزی تلخ در حَلِق (معجونی مثل سمنو که برای پسح تهیه میشود) فرو میبریم و براخی «عَل اخیلت مارُور» را گفته و میخوریم.
«خوردن سبزی تلخ نشانه چشیدن و احساس تلخیهاست که بنیاسرائیل در دوران بندگی مصر متحمل شدهاند».
کُورِخ (پیچیدن لقمه) از مصی زیری مقداری جدا کرده با مقداری کاهو یا سبزی تلخ گرفته هر دو با هم در حلق فرو برده و جمله «مصا او مارُور» خوانده و میخوریم.
«ین لقمه حاوی نان فطیر و سبزی تلخ در حلق که شبیه گِل است و نشانه کار سخت و گِلمالی و خشتزنی عبرانیان است. ضمنا نان فطیر سمبل غریزه خوب و سبزی تلخ در ینجا نشانهی از نفس اماره است به تفسیری از فرمان خداوند در تورات آمده است ز(ب*ن ن(ز*ز(مً یعنی «خدا را با تمامی قلبت دوست بدار و عبادت کن» به معنی آن که با هر دو غریزه خوب و بد میتوان به عبادت خدا پرداخت».
شولحان عُورِخ (سفره گسترده) شام را با شادی صرف میکنیم و رسم است شام را با تخم مرغ پخته شروع میکنند.
«سفره گسترده اشاره است به دعوت همه برای شرکت در این مراسم مقدس و تخممرغ پخته که هر چه حرارت میبیند سفتتر میشود نشانه حالات مؤمنین است که علیرغم تحمل مشکلات و مصائب زندگی به خاطر یمان به حکمت خالق خود مقاومتر و استوارتر میشوند».
صافون بارخ (خوردن مصی پنهان شده و گفتن دعی پس از خوردن غذا) بعد از صرف شام مقداری از نصف مصی پنهان شده را به نام «افیقومن» گرفته و قبل از خوردن جمله «زِخِر لِقُربان پسح» را خوانده و میخوریم و پس از شستن دستها بیرکت همازُون (دعا بعد از غذا) میخوانیم و در آخر پیاله سوم یائین را با گفتن براخی «بوره پِری هَگِفِن مینوشیم».
«افیقومن نشانگر پاداش پنهان الهی است در ازی صوابهی انسان همانگونه که در یه آمده است (خدیا چقدر نعماتی که برای پارسیان خود پنهان نمودهی کثیرند). نظر مفسر دیگر این است که هیچ چیزی تا ابد پنهان و پوشیده نخواهد ماند».
هِلل نیرصا (خواندن مدح و ثنا و رضیت پروردگار) پس از خواندن سرود «هلل» پیاله چهارم یائین را مینوشیم و پس از نوشیدن براخی آخر یائین «عَل پِری هگِفِن» را میگوئیم.
«ین بخش مدح و ثنا و رضیت الهی است که در چند فصل از مزامیر حضرت داود تشکیل شده است به نشانه قدرشناسی از یات و معجزات الهی در حق بندگانش قرائت میشود که امید است در نظر
او مقبول افتد و رضیتش حاصل گردد».
[ سه شنبه 91/6/7 ] [ 10:38 عصر ] [ جلال ]